EL SANATLARI: EN ESTETİK GELENEKLERİMİZ
Teknoloji pek çok alanda hayatımızı kolaylaştırırken ne yazık ki yeryüzündeki birçok el sanatının da yerini aldı. Ustadan çırağa aktarılan meslekler, üstünde sanatçısının imzasını taşıyan el emeği göz nuru ürünler artık çok az, ama bir o kadar da kıymetli. Bu listede, bir kısmı hala yaşayan ve ilgi gören, bir kısmının yaşaması için çaba gösterilen geleneksel el sanatlarımızdan 8 tanesini görebilirsiniz.
İlk örneklerine Eski Mısır’da rastladığımız minyatürlere Osmanlı’da “nakş” denmekteydi. Günümüzde bir resim sanatı olarak da tanımlanabilen minyatürün, resimden ayrı değerlendirilmesinin en önemli nedenlerinden biri minyatürde perspektif kavramının yer almayışıdır.
Arapça harflerin özel kalemler aracılığı ile estetik bir bakış açısıyla yazılmasına hat sanatı denmektedir. “Hüsn-i hat” olarak da isimlendirilen el sanatını ustalıkla uygulayanlara “hattat” ismi verilir ve hattatlık genellikle ustadan çırağa geçen bir yetenektir.
Kelime kökeni Arapça olan tezhip “altınlamak” anlamına gelmekte ve genel olarak kitap bezeme sanatını ifade etmektedir. Çoğunlukla geometrik desenler etrafında şekillenen bu geleneksel el sanatı için, hat sanatının süsleyicisi olduğu da söylenebilir.
Kitreyle yoğunlaştırılan su, bu su üstünde özel fırçalar ve özel boyalarla oluşturulan desenler, son olarak oluşturulan desenin kâğıda aktarılması ebru sanatının mahiyetini özetlemektedir. Kimi kaynaklara göre ebru sanatı Buhara kentinde doğmuş ve İran yoluyla Osmanlı’ya geçmiştir.
Pişmiş kilden elde edilen bir objenin yüzeyini bitkisel motifler, geometrik desenler veya yazılarla bezeyip renkli sırlarla kapladıktan sonra tekrar fırına verilme işine çinicilik denmektedir. Gelişkin bir estetik algı ve çizim yeteneği gerektiren çinicilik önemli el sanatlarından biridir.
Ahşap oymacılığının ham maddesi ağaçtır. Ağacın üstüne çizilen şekiller, mesleğe özel kesici aletler yardımıyla ağacın içine kadar işlenir. Böylece görsel, ahşap üstündeki bir çizim olmaktan çıkar ve ahşabın kendisine dönüşür. Selçuklular döneminde ahşap oymacılığının en iyi örnekleri verilmiştir.
Keçe, koyun tüyü ve keçi kılından elde edilen dokusuz ama sıkıştırılmış tekstil ürününe verilen isimdir. Türkler halı, çadır, çorap, terlik gibi farklı alanlarda kullandıkları keçe üzerine desenler uygulayarak bir el sanatı haline getirmişler ve bu sanatı Orta Asya’dan Anadolu’ya taşımışlardır.
Anadolu’da yapılan en eski çömlek örnekleri MÖ 7000 yılına kadar gitmektedir. Bu eski el sanatında esas olan, şekillendirilen killi toprağın fırında pişirilmesi ve çeşitli gereçler elde edilmesidir. Günümüzde de çömlekçilik hala eski tekniklere dayanarak uygulanmaktadır.
2,633 okunma
